Politiegeweld en dwangarbeid

De geheime staatspolitie Osnabrück

De geheime staatspolitie (Gestapo) was een van de belangrijkste terreurinstrumenten van de nationaalsocialistische machthebbers. De Gestapo Osnabrück observeerde de bevolking van de regio. In de Tweede Wereldoorlog richtte de Gestapo zich vooral op buitenlandse vrouwen en mannen die voor dwangarbeid naar Duitsland waren gedeporteerd Vervolgd werd wie zich aan de gedwongen arbeid onttrok of verzet pleegde tegen racistische discriminatie. De tentoonstelling gaat over de maatregelen van de Gestapo tegen vrouwelijke en mannelijke dwangarbeiders. Er kan ook zelfstandig worden onderzocht wie er door de Gestapo werd vervolgd. De macht van de Gestapo wordt getoond en de mensen die die macht uitoefenden. Na de oorlog kwamen de daders er vanaf met lichte straffen. De vervolgden kregen echter nauwelijks maatschappelijke erkenning en raakten lang in vergetelheid.

Mediastations

In de Gedenkstätte Gestapokeller kunnen bezoekers achtergrondinformatie opvragen via touchscreenbeeldschermen. Voor de tentoonstelling is onderzoek gedaan naar het tot voor kort grotendeels onbekende personeel van de Gestapo. Via een van de mediastations kunnen korte biografieën over deze personen worden opgeroepen. Een verklikker van de Gestapo verraadde twee Fransen, Raymond Vinclair en Louis Bertin, die werkten voor de Reichsbahn, de nationale spoorwegen, in Osnabrück en die meer dan 100 krijgsgevangenen hielpen te vluchten. Jean-Marie Vinclair is de sporen van zijn geëxecuteerde oudoom nagegaan. Voor de tentoonstelling maakte hij twee films, waarin diens levensgeschiedenis en het herinneringsproces van zijn familie worden getoond.

Muur met namen en onderzoeksstation

In de Gedenkstätte Gestapokeller worden op een groot beeldscherm na elkaar alle mensen getoond die tussen 1933 en 1945 werden geobserveerd of vervolgd door de Gestapo Osnabrück. Op twee afzonderlijke beeldschermen kunnen bezoekers zelfstandig zoeken naar mensen die door de Gestapo in het kaartenregister werden opgenomen, bovendien kan statistische informatie worden opgevraagd.

Deze informatie over de praktijken van de Gestapo is afkomstig uit het kaartenregister van de Gestapo Osnabrück dat behouden is gebleven en dat door samenwerking met het archief van de deelstaat Nedersaksen – locatie Osnabrück, en met historicus prof. dr. Christoph Rass van de universiteit van Osnabrück beschikbaar is gekomen. Prof. Rass voert momenteel in samenwerking met dr. Sebastian Bondzio het onderzoeksproject ‘Überwachung. Macht. Ordnung – Personen- und Vorgangskarteien als Herrschaftsinstrument der Gestapo’ uit (Bewaking. Macht. Orde – kaartenregisters met personen en gebeurtenissen als machtsinstrument van de Gestapo). Van het kaartenregister uit Osnabrück zijn hiervoor voor het eerst de volledige gegevens uit een kaartenregister van de Gestapo opgeslagen in en toegankelijk gemaakt via een databank.

Alleen in Osnabrück en Hasbergen zijn de historische gebouwen waar zich een afdeling van de Gestapo in bevond behouden gebleven en kunnen als herdenkingsplaats worden bezocht.